اخبار برگریده
پنج شنبه, 06 ارديبهشت 1403 10:29

یکشنبه, 21 فروردين 1401 ساعت 12:04

نگاهی به وجه تسمیه کوه میسینو

این مورد را ارزیابی کنید
(0 رای‌ها)

دکتر حسن ستایش

دکتر حسن ستایش در مقاله ای به وجه تسمیه کوه میسینو در دهستان گیفان در خراسان شمالی پرداخته است.

کوه میسینو با ارتفاع 2500 متر در محدوده دهستان گیفان بخش گرمخان و در 90 کیلومتری شمال شرقی بجنورد مرکز استان خراسان شمالی واقع شده است . جهت کوه شرقی- غربی بوده و مختصات جغرافیایی قله آن به طول ۵۷ درجه و ۳۲ ثانیه و عرض ۳۷ درجه و ۵۵ ثانیه می‌باشد که خط الرأس آن مرز ایران و ترکمنستان را تشکیل می دهد.

در کتاب فرهنگ جغرافیایی کوههای کشور (جلد چهارم) از این کوه به عنوان « سیسنو» یاد شده است که البته باید گفت کسی تا کنون نشنیده است که مردم منطقه به این کوه سیسنو گفته باشند. در بادی امر به نظر می رسد که اشتباه چاپی در آن رخ داده است؛ ولی چون این واژه با حروف لاتین (sisnow ) نیز آوا نگاری شده است شبهه اشتباه چاپی منتفی خواهد بود .

به هر حال تحریف واژه میسینو به سیسنو به هر دلیلی در این کتاب صورت گرفته باشد حقیقتاً نه شرایط جغرافیایی و نه پیشینه تاریخی این کوه، هیچ معنای محصلی برای وجه تسمیه ترکیب (سیس + نو) به دست نمی دهد .

همچنین در فصل اول موافقت‌نامه مرزی آخال- خراسان مورخ ۳۰ آذر ۱۲۶۰ هجری قمری که بین ناصرالدین شاه و دولت روسیه منعقد گردید کوه میسینو به صورت میسیناب ( یعنی آب میسین) هم ذکر شده است( مرزهای ایران ، ص ۱۲ ) . در اینجا نیز باید گفت از «آب مسین» هیچ تسمیه موجهی مستفاد نمی شود.

البته در همین راستا، در افواه عمومی وجه تسمیه عامیانه ای بسیار شایع است و آن این است که در این کوه معدن مس وجود دارد و گفته می شود آثار استخراج آن که در گذشته های دور رخ داده هنوز در بخشی از دامنه این کوه دیده می‌شود.

به فرض صحت این فرضیه که در اینجا معدن مس باشد و تکلیف جزء اول کلمه ( میس ) روشن شود که تلفظ بومی مس است ؛ پس جزء دوم این کلمه ( نو ) چه نقشی دارد و لفظ میسینو در این ترکیب به چه معنا خواهد بود ؟

اما کسانی که معدن مس، علی الخصوص مس سرچشمه را از نزدیک دیده اند می‌دانند که عوارض توپوگرافی که عموماً در معادن مس وجود دارد در کوه میسینو اساساً به چشم نمی خورد . وانگهی ارزش معدن مس برای همگان واضح است و مسلماً اینگونه سرمایه مهم ملی هرگز نمی تواند از چشم رس دولت‌های دو کشور دور مانده باشد. از آنجا که هیچ گونه توجهی از سوی زمین شناسان هم به این موضوع صورت نگرفته است وجه تسمیه مذکور نمی تواند محلی از اعراب داشته باشد.

اما واقعیت این است که « میسینو » یک لغت روسی است (واژه نامه لام تا کام ) که به صورت masinev در برنامه google maps ثبت شده و در کتاب گیتا شناسی جلد اول (ص 512 ) نیز به همین صورت آوانگاری شده است.

با وجود این، منشأ این نام به دوره اشکانیان باز می گردد. زیرا ترکمنستان فعلی که خاستگاه و زیستگاه ترکمنهاست در روزگار باستان جزئی از امپراتوری ایران بود و نواحی جنوبی آن را پارتها یا اشکانیان به خود اختصاص داده بودند. شهر عشق آباد که در حقیقت « اشک آباد» بوده است در نزدیکی نسا پایتخت اشکانیان قرار داشت . بعدها با حملات و مهاجرتهایی که به این منطقه صورت گرفت، مراودات فرهنگی و تجاری میان اقوام به قدری بود که تأثیرپذیری زبانی و فرهنگی آنها از اشکانیان اجتناب ناپذیر می نمود؛ به طوری که عناصر زبانی زیادی به زبان ترکمنی راه یافت. یکی از آن عناصر واژه مِسِنِه است .

مسنه در زبان پارتی به مکانی اطلاق می شد که مابین دو رودخانه باشد . مثلاً استان ادیابنه که بین رودهای دجله و فرات واقع شده بود مِسِنِه نام داشت ( شهرهای ایران در روزگار پارتیان و ساسانیان، ص۱۱۲) . این واژه وارد زبان ایتالیایی نیز شد به طوری که اکنون در جزیره سیسیل شهری به نام «میسینا» بین دو دریای تیرین و یونین قرار دارد و آنها را از هم جدا می کند. حتی کلمه مُسنّاه به معنای مانع ، سد و آب بند در زبان عربی ریشه در همین واژه دارد.

در زبان ترکمنی نیز وامواژه مِسِنِه در دو معنا به کار رفته است : 1- هر نوع برجستگی و بلندی اعم از کوه و تپه و ماهور که اطراف یک منطقه خشکی یا آبی فراگرفته باشد یا حد و مرز زمینهای زراعی را مشخص سازد ( لهجه نخورلی ) ، 2- جوی آبی که برای ریختن به آسیاب دارای ارتفاع شده است ( ترکمن دیلین سوزلوگی ) .

اما خود واژه « مِسِنِه» در زبان پارتی از زبان یونانی قدیم اخذ شده است . زیرا در اثر تبادلات دینی و علمی میان ایرانیان و یونانیان فرمانروایان اشکانی به زبان یونانی هم سخن می گفتند و حتی ضرب سکه هایشان دوزبانه بود . در واقع ریشه این واژه به « مِسِن» یونانی باز می گردد که به معنای میانه و حد وسط ، اسم خاص ویرانه های دولت شهر عصر کلاسیک بوده است . برجها و باروهای مرتفع و مستحکم این شهر که به هزاره دوم پیش از میلاد باز می گردد مشهور است( تاریخ فرهنگ و تمدن یونان، ص 14).

آخرین ویرایش در یکشنبه, 21 فروردين 1401 ساعت 12:04
Submit to FacebookSubmit to Google PlusSubmit to StumbleuponSubmit to TechnoratiSubmit to TwitterSubmit to LinkedIn

نظر دادن

از پر شدن تمامی موارد الزامی ستاره‌دار (*) اطمینان حاصل کنید. کد HTML مجاز نیست.


عناوین روزنامه‌های امروز




یادداشت؛ مقاله

گزارش تصویری









بامی1

بامی2




  • این تابستون برنامه هات جایزه داره